بحث در مورد کتاب جنجالی فصل الخطاب فی تحریف الکتاب رب الارباب

این کتاب را مرحوم حاجی در سال 1292)ه. ق( در نجف اشرف تألیف کرد و در سال 1298 در کشور عراق  چاپ شد. این کتاب با 385 صفحه و سه مقدمه و دوازده فصل و یک خاتمه تدوین شده است که در مورد تاریخ تدوین قرآن کریم و اخبار مربوط به آن است، علامه در این کتاب 12 دلیل از اصناف اخبار ضعیف و غیر قابل اعتماد برای اثبات تحریف به نقصان، در قرآن کریم اقامه می کند. بیشترین اتکال مرحوم حاجی در این کتاب اخباری است که در کتاب "انوار النعمانیه" مرحوم سید نعمت الله جزایری آمده است. سید نعمت الله جزایری از اخباریون معروف جهان تشیع می باشد و کتاب "انوار النعمانیه" او حاوی مطالبی عجیب و منحصر به فرد است که معادل آن در دیگر کتب روایی یافت نمی شود. زمانی که این کتاب منتشر و به بازار آمد، احساسات علمای شیعه را برانگیخت تا جایی که، شیخ محمدبن ابی‌القاسم مشهور به معرب طهرانی، کتابی به نام، «کشف الارتیاب فی عدم تحریف الکتاب» (1302 هـ ق) و سیدمحمد حسین شهرستانی (1315 هـ ق) کتابی به نام «حفظ الکتاب الشریف عن شبهه القول باالتحریف» بر علیه فصل الخطاب به چاپ رساندند.و باز دوباره محدث نوری کتابی بر رد کتاب او می نویسد و جواب او را می دهد . و شاگردش آقا بزرگ تهرانی با مطالعه کتابهای طرفین کتاب به نام نقد اللطیف می نویسد و طرف محدث نوری را می گیرد . هرچند محدث نوری و شاگردش آقا بزرگ تهرانی تلاش نمودند که توجیهی درباره این کتاب داشته باشند ولی نتوانسته‌اند قبح این عمل را بکاهند. مرحوم محدث نوری در جواب اعتراض علامه معرب طهرانی می‌گوید: «منظور من از تحریف، غیر از تحریفی است که در کتب یهود و دیگران بوجود آمده است بلکه منظورم از تحریف در قرآن، فقط نقصان در قرآن است»

 در حالی که اجماع علما به این است که در قرآن زیاده و نقصان راه پیدا نکرده است. همچنین، محمدحسین کاشف الغطاء مرجع زمان خود، زمانی که کتاب فصل الخطاب را مطالعه کرد‌ (با وجود علاقه به مؤلف آن) حرمت طبع آن را صادر کرد.

انگیزه نگارش کتاب
محدث نوری اهمیت خاصی به روایت اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ می‌داد تا جایی که او را «اخباری مفرط» نامیده‌اند و از حدیث ضعیف و مرسل و منقطع و مبهم استفاده می‌کرد. پرسش‌هایی از طرف علمای هندوستان به دست محدث نوری رسیده که چرا نام اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ در قرآن نیامده است؟ و ایشان با نوشتن این کتاب، درصدد آن بودند که اثبات کنند نام اهل بیت در قرآن آمده است ولی مخالفان نام و فضایل ایشان را حذف نموده‌اند. او در فصل نهم کتاب فصل الخطاب می‌گوید: «چگونه یک شخص با انصاف می‌تواند احتمال دهد که خداوند نام اوصیای خاتم پیامبران و دختر ایشان را در کتاب خود (که سرآمد کتب پیشینیان است) نیاورده باشد. و ایشان را براستی که گرامی‌ترین امت‌ها هستند؛ نشناسانده باشد. در حالی که این کار در مقایسه با دیگر واجباتی که به طور مکرر در قرآن آمده است از اهمیت بیشتری برخوردار است

مرحوم محدث نوری در اواخر عمر از نوشتن این کتاب به شدت پشیمان شد. علامه آقا بزرگ تهرانی که خود از شاگران حاجی نوری بوده است می نویسد: استاد ما حاجی در اواخر عمر خویش می گفت: من در نام گذاری کتابم اشتباه کردم و سزاوار بود نام آن را "فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب" بگذارم، چرا که در آن ثابت می کنم قرآن شریف موجود بین دو جلد که در همه عالم منتشر شده است با تمامی سور و آیات و جملاتش وحی الهی است که هیچگونه تغییر یا تبدیل و زیاده و نقصان از هنگام جمع آوری آن تا به امروز در آن واقع نشده است. من در مواضع متعددی از کتاب به جهت جلوگیری از تیرهای سرزنش و ملامت دیگران در تصریح به عقیده خودم اهمال نمودم، بلکه از روی غفلت برخلاف عقیده خود سخن گفتم.

امام خمینی(ره) می‌فرماید: «اخباری که در تحریف قرآن بدان‌ها تمسک جسته شده یا ضعیف و غیرقابل استدلال می‌باشند یا طبق شواهدی ساختگی هستند و یا غریب و مایه شگفتی است و اما روایات صحیح از آنها مربوط به تأویل و تفسیر می‌باشند که فقط تحریف در این مورد می‌باشد (معنوی) نه لفظ قرآن .


دلایل محدث نوری برای تحریف قرآن :

1: "محدث نوری" در فصل دوم می‌گوید: یکی از دلائل تحریف قرآن کریم، عدم استناد جمع قرآن به معصوم (ع) است و از آنجا که نحوه جمع و تألیف قرآن که پس از پیامبر انجام گرفت، طبعاً مستلزم افتادگی برخی آیات کلمات یا جابه‌جایی آن‌ها می‌گردد.  

  براساس روایات و تحلیل تاریخی درباره جمع‌آوری قرآن درمی‌یابیم که جمع قرآن با درخواست خلفاء و به دست افرادی غیر معصوم، همچون "زیدبن ثابت" جمع‌آوری و تدوین شده است و احتمال تحریف در قرآن أمری عقلائی به نظر می‌رسد.

2: شماری از صاحب نظران اهل سنت، یکی از اقسام نسخ در قرآن را «نسخ تلاوت» می‌دانند و محدث نوری با اشاره به وجود آیات منسوخ التلاوة در قرآن بدون تحلیل آن روایات حکم به تحریف قرآن داده است

3: وی معتقد است وجود مصحف حضرت علی (ع) از دلایل محکم تحریف قرآن است  زیرا اگر مصحف امام (ع) منطبق با مصحف شناخته شده مردم آن عصر بود، دلیلی نداشت امام (ع) جداگانه به گردآوری آن اقدام نماید و وجهی نداشت که برخی از صحابه به ویژه خلفا از پذیرش آن امتناع کنند و حضرت علی (ع) بفرماید که این مصحف را تا ظهور مهدی (عج) نخواهید دید.