خاتم المحدثین علامه میرزا حاجی نوری ، عالمی با کتابی جنجال بر انگیز

در این پست که خیلی برای آن زحمت کشیده ام و امید به مورد استفاده بودن آن برای شما دارم از مردی می خواهم بگویم که به تاریخ حدیث شیعه خدمتها کرده است و بنده از تعریف و تمجید ایشان عاجزم .

                 جایی که عقاب پر بریزد             از پشه لاغری چه خیزد

پس کتاب رجالی شیخ عباس قمی ( فوائد الرضویه ) شاگرد این عالم مورد بحث را می گشایم و با این که محدث قمی چندین صفحه مطلب در ذیل نام او آورده اما برای عدم اطاله کلام و آشنا شدن شما با این شخصیت چند سطری می آورم .

شیخنا الاجل الاعظم و عمادنا الارفع الا قوم صفوه المتقدمین و المتاخرین ، خاتم الفقها و المحدثین ، سحاب الفضل الهاطل ، و بحر العلوم الذی لیس له ساحل مستخرج کنوز الاخبار و محی ما اندرس من الاثار ، کنز الفضائل و نهرها الجاری شیخنا و مولانا العلامه المحدث الثقه النوری ( انار الله تعالی برهانه و اسکنه بحبوحه جنانه)

این را از زبان شاگردش گفتم تا بعد ها که در مورد کتاب جنجال برانگیزش نوشتم نستجیر بالله مذمت نکرده و زبان به شکوه باز نکنید .

 

حسین بن محمدتقی نوری مازندرانی طبرسی، فقیه امامی، محدث، مفسر و شاعر در 18 شوال 1254 ق در روستای «یالو» از توابع نور مازندران به دنیا آمد. در سال1273  ق به همراه استادش و پدرزنش به عراق هجرت نمود. پس از چهار سال مجبور شد حوزه علمیه نجف را ترک گفته و به ایران برگردد اما با فاصله کمی در سال1278 ق دوباره به عراق هجرت کرد. نوری در این مدت همراه دانشمند بزرگوار آیت الله شیخ عبدالحسین تهرانی، معروف به "شیخ العراقین" بود و همواره مشغول تحصیل و تحقیق، تا در سال 1280 ق، در سن 26 سالگی به سفر حج مشرف شد. پس از بازگشت به عراق در درس خاتم الفقهاه و المجتهدین شیخ مرتضی انصاری که در نجف اشرف دایر بود، حاضر شد، اما بیش از چند ماهی نتوانست از محضر ایشان استفاده کند. محدث در سال 1284 ق برای دومین بار به ایران برگشت. وی در این مدت ضمن زیارت امام رضا علیه السلام به بررسی وضع مردم مسلمان ایران پرداخت و از نزدیک حال و روز هموطنانش را که در دست حاکمان قاجار اسیر بودند، مشاهده نمود و دوباره به عراق بازگشت اما در همان سال (1286 ق) استادش، شیخ العراقین، از دنیا رفت. بدین ترتیب نوری پس از سفری دوباره به خانه خدا به نجف بازگشت و بر درس میرزای بزرگ ( میرزا سید حسن شیرازی ) حاضر شد و از اینجا بود که فصل تازه ای از زندگانی نوری شروع شد .  زمانی که میرزا به سامرا هجرت کرد محدث نوری نیز همراه دامادش شیخ فضل الله نوری به دنبال میرزا به سامرا هجرت کردند و در آنجا به او پیوستند.

علامه نوری از بزرگترین و قدیمی‏ترین اصحاب میرزای شیرازی بود به طوری که میرزا کارهای با اهمیت را به او ارجاع می داد. نامه هایی که از شهرها و نقاط مختلف جهان به خانه مرجعیت سرازیرشد غالبا توسط محدث نوری به دست میرزا می‏رسید و بیشتر جواب نامه‏ها به وسیله او و به قلم او نوشته می‏شد و حتی ترتیب و تشکیل مجالس عزاداری به یاد امام حسین (ع) و بسیاری از کارهای دیگر نیز به دست این مرد بزرگ صورت می‏گرفت.

برخی از اساتید نوری  :

مرحوم محدث نوری در طول سالهای تحصیل  از اساتید بزرگی استفاده برد که برخی از این بزرگان عبارتند از: شیخ العراقین عبدالحسین تهرانی ، مرحوم شیخ اعظم مرتضی انصاری، ملا محمد علی محلاتی، شیخ عبدالرحیم بروجردی(  پدرزن محدث نوری ) ، آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی، ملا شیخ علی خلیلی، معز الدین سید مهدی قزوینی، میرزا محمد هاشم خوانساری، حاج ملا علی کنی و بسیاری از بزرگان دیگر

آثار و تألیفات محدث نوری:

مواقع النجوم و شجره نامه ای در سلسله اجازات نوریان
نفس الرحمان فی فضائل سیدنا سلمان علیه السلام
دارالسلام فیما یتعلق بالرویا و المنام (در تعبیر خواب و اخلاق)
فصل الخطاب فی تحریف الکتاب رب الارباب ( کتاب جنجالی مورد بحث ما در پایان مقاله )
رساله ای فارسی در جواب به شبهات فصل الخطاب و در رد تحریف قرآن مجید. تذکر این نکته ضروری است که علاوه بر کتاب القرآن در ضمن مستدرک الوسائل ،محدث نوری سه کتاب دیگر نیز در علوم قرآنی نوشته است و بی گمان با چشم پوشی از هرکدام از این چهار کتاب ، قضاوت در حق نوری و او را متهم به تحریف کردن ، ناقص وناروا خواهد بود

شاخه طوبی ( اعمال ربیع الاول )

تحیه الزائر ( که بعدها توسط شاگردش محدث قمی تکمیل شد )

البدر المشعشع فی ذریه موسی  المبرقع

معالم العبر ( مستدرک ج 17 بحار )
میزان السماء فی تعیین مولد خاتم الانبیاء
کلمة طیبة
جنة المأوی (در مورد امام زمان عج)
الفیض القدسی فی احوال العلامه المجلسی( در خصوص زندگانی علامه مجلسی )
کشف الاستار؛ در خصوص امام زمان( عج(
صحیفه ثانیه علویه
صحیفه اربعه سجادیه

ظلمات الهاویه در معایب معاویه

 سلامة المرصاد ( در مورد عاشورا غیر معروفه و اعمال کوفه )
مستدرک مزار بحار

حاشیه بر منتهی المقال حاج ملا علی کنی که در آخر رجال ابی علی چاپ شده است

رساله ای در شرح حال ملا ابی الحسن شریف عاملی فتونی
کشکول
نجم الثاقب  )زندگانی امام عصر (عج) که در دو جلد ترجمه شده و بارها تجدید چاپ شده است )
لؤلؤ و مرجان در شرط پله اول و دوم منبر روضه خوانان ( این اسم رو  خود علامه به فارسی انتخاب کرده ) (این کتاب که از سر اخلاص و درددین نوشته شده نخستین کتاب مستقلی است که در رد خرافات ساخته وپرداخته شده در ساحت مقدس حماسه عاشورا، سخن می گوید و با صمیمیت و صداقت از مداحان و منبریان محترم می خواهد که در این کار حساس و حیاتی ، به هیچ وجه ارکان سه گانه راستگویی ، درست گویی و اخلاص را فراموش نکنند و با فداکردن علم و عقل در پای عشق فرضی ، آبروی همه را نبرند (...

مستدرک الوسایل مستنبط المسائل؛ بزرگترین اثر محدث نوری و معتبرترین مجموعه مفصل روایی که پس از وسایل الشیعه نوشته شده. محدث نوری به خاطر تألیف این اثر به «صاحب مستدرک» نیز شهرت دارد. و دهها اثر دیگر.
خوشبختانه آثار محدث نوری - بجز سه یا چهار کتاب -بارها چاپ شده و بسیاری از کتابها از عربی به فارسی و از فارسی به عربی ترجمه ومنتشر شده اند. کتاب نجم الثاقب از فارسی به عربی و در دو جلد بزرگ ترجمه گشته و انتشار یافته ، چندی پیش نیز شاهد انتشار جلد 19 مستدرک الوسائل(جزء اول از خاتمه مستدرک ) گشتیم که به کوشش ‍ موسسه آل البیت تحقیق و به بازارکتاب عرضه شد.

 علامه حاج میرزا حسین محدث نوری در میان علما به«خاتم المحدثین » لقب یافته ؛کسی که آیت الله العظمی میرزای بزرگ شیرازی در تقریظی بر کتاب « بدر مشعشع مرحوم محدث نوری » او را علامه زمان و نادره دوران نامید.


شاگردان علامه نوری:
شیخ آقا بزرگ تهرانی )صاحب الذریعه )
حاج شیخ عباس قمی
آیةالله شیخ محمدحسین کاشف الغطاء
آیةالله علامه سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی )صاحب المراجعات )
میرزاجواد آقاملکی تبریزی (استاد بزرگ اخلاق )
حاج میرزا ابوالفضل تهرانی ( کلانتری نوری ) نویسنده شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور
سید علم الهدی نقوی کابلی
شیخ مهدی نوری (برادرزاده محدث نوری)
حاج میرزا علی اکبر همدانی معروف به «دبیر» و ابوالمکارم

حاج میرزامحمد ارباب قمی
شیخ علی اکبر همدانی

حاج شیخ علی اکبر نهاوندی

شیخ  فضل الله نوری( پسر خواهر و دامادش (
آیةالله شیخ محمدتقی بافقی (دلیر مردی که مبارزاتش با رضا خان پهلوی به ویژه در دفاع از حجاب بسی معروف و مشهور است )

شیخ عباس قمی و شیخ آقا بزرگ تهرانی درجوانی در نجف هم حجره بودند و از شاگردان اصحاب نزدیک محدث نوری بودند .

صاحبان اجازه از محدث نوری

در طول تاریخ حدیث شیعه اجازه نامه روایی یافت می شود که نام نوری زینت بخش آن نباشد. همین است که او را با نام خاتم  المحدثین و سر آمد نوریان ، معروف ساخت است . محدث نوری شیخ روایتی بسیاری ازدانشوران نامی است که از بابت نمونه علمای زیر نام برده می شود:
آیت الله سید محسن امین عاملی  ، فحل الفحول میرزای نائینی،  حاج شیخ محمد هادی بیرجندی معروف به هادوی  ،حاج شیخ محمد باقر همدانی از شاگردان عارف نامی ملا حسینقلی همدانی ، علامه مجاهد حاج شیخ محمد جواد بلاغی  نویسنده تفسیر آلاء الرحمن، علامه سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی

شیخ مهدی حکمی قمی مشهور به پایین شهری ، آقا ضیاء الدین عراقی و ....

 رحلت
سرانجام مرحوم محدث میرزا حسین نوری در شب چهارشنبه بیست و هفتم جمادی الثانی سال 1320 هجری قمری در سن شصت و شش سالگی بعد از مدتی بیماری در نجف اشرف از دنیا رفت و پیکر پاکش در ایوان حرم حضرت علی بن ابیطالب(ع) به خاک سپرده شد که بعدها حاج شیخ عباس قمی هم در همان حجره کنار استادش آرمید.

علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطاء:
علامه الفقهاء و المحدثین ، گرد آورنده اخبار و سخنان پیشوایان پاک علیهم السلام دارای دانشهای پیشینیان و معاصرین ، بی گمان حجت خداست . زنان روزگار از آوردن مانندش نازا و استوانه های فضیلت در برابر فضیلتش نارساست . خدایی مردی که خود را ساخته ،شب زنده داری که سینه سینایی اش از شوق اشتیاق گداخته بود. با خویشتن داری اش فرشتگان آسمان را به شگفتی وا می داشت . اگر خدا میخواست به بندگانش تجلی کند، می فرمود: این نوری نور من است . چنین مرد، مولا و سرورما ثقه الاسلام حاج میرزا حسین نوری است

امام خمینی :

 مرحوم محدث میرزا حسین نوری ؛عالمی زاهد و فقیهی عابد بود. (چهل حدیث ج 1، ص 2)